سام دام ڏنڊ ڀيد جو ارٿ ڇا آھي

 جوڳي اسد راڄپر

سام دام ڏند ڀيد [साम दाम दंड भेद] جي معنيٰ ڇا آهي؟

1.سام साम [مشورو ڏيڻ يا سمجھائڻ]

(سمجھائِڻُ، سرچاءُ ڪرڻ، يا ٺارڻ، اَڻ-اڳرائي وارو ٺاھ، سيکارڻ)

چانڪيا جي پهرين سفارتي اصول سام جو مطلب آهي ڀائپي، سرچاءُ، اَڻ ـ اَڳرائي وارو ٺاھ، سکيائن جي وسيلي پنھنجا ويچار پڌرا ڪرڻ. اهو نيتي (اصول) ڪنهن به مسئلي جو اُپاءُ ڳالهين ذريعي يا پرشانت ڳالهين ۽ گڏجاڻين وسيلي ڪڍي سگهي ٿو. اهو چانڪيا جو پهريون سفارتي اصول آهي جيڪڏهن اهو ڪم اچي تہ توهان ٻيون نِيَم کڻو جيڪو هيٺ ڏنل آهي.

پاليسي جو استعمال مشوري، سمجھائڻ يا پرامن ڳالهين يا نبيري  ذريعي ڪيو ويندو آھي.

2. دام दाम [خريد ڪرڻ يا رشوت ڏيڻ]

سوکڙي پاکڙي ، رشوت ، پئسو ، ورڇ ، ڪشش

چانڪيا جي ٻئين سفارتي نِيَم دام جو مطلب آهي پئسو ڏوڪڙ، زيور، ملڪيت، سُوکڙي يا ڪنهن به لوڀ يا ڪشش جي ذريعي ڪنهن کي رشوت ڏيڻ، جڏھن پھريون نيم ڪم نٿو اچي تہ اها لوڀ يا ڪشش توهان جي مسئلن جو حل پراپت ڪرڻ لاءِ هڪ وسيلي طور ڪم ڪري ٿي. 

پئسي، ملڪيت، لوڀ، يا ڪشش جي ڪنهن به وسيلو ذريعي ڪم ڪرڻ لاءِ پاليسي استعمال ھيٺ ايندي آهي.

3. ڏنڊ दंड [سزا ڏيڻ يا ڌمڪائڻ]

سَگھ ، سيکَت

چانڪيا جي ٽيون سفارتي اصول ڏنڊ جو مطلب آهي سيکَت ڏيڻ ۽ اھا تڏھن لاڀائتي آهي جڏهن پهريان 2 اصول سام ۽ دام ڪم نه ڪن، ۽ پوءِ ڏنڊ،  يا سيکت استعمال ڪرڻ لاءِ ٽيون ۽ سخت چُونڊ (آپشن) آهي. صورتحال ۽ ضرورت مطابق سيکت (سزا) ڏني وڃي. ڏنڊ شايد سخت، کُهرو، يا زيانڪار سلوڪ، پيڙاءَ، سُور، يا گھاٽو پَوڻ،  جيڪو ڪنھن ڏوھ جي ڏنڊ جي طور تي ڪم ڪري ٿو يا ڏنڊ لڳائڻ جي ڪري عيوضي جي طور تي ڪم ڪري ٿو.

پاليسي ڊَپُ، سيکت، جسماني استحصال يا ڌمڪيون جي ذريعي ڪَيل ڪم جي لاءِ استعمال ڪري ٿي. 

4. ڀِيد भेद [ ٽوڙڻ يا الڳ ڪرڻ]

ورهائڻ ، ٽوڙڻ ، ڌار ڪرڻ

چانڪيا جو چوٿون ۽ آخري سفارتي اصول ڀيد آهي، ۽ ان جو مطلب آهي ورهائڻ، ٽوڙڻ، الڳ ڪرڻ. جنهن سان مخالف لاءِ ڏاڍو اڻ وڻندڙ ​​صورتحال پيدا ٿيندي ۽ مخالف کي اڪيلو رهجي وڃڻ جو احساس ٿيندو. جڏهن ڪجھ بہ (سام، دام، ڊنڊ) ڪم نہ ڪندو آهي، ته اهو آخري ۽ سڀ کان خطرناڪ آپشن آهي، جيتوڻيڪ چانڪيا ڪڏهن بہ هن نِيَم جي حمايت نه ڪئي. جيتوڻيڪ اها انگريزن پاران استعمال ڪيل سڀ کان سڦل پاليسين مان هڪ آهي ويڙھايو ۽ راڄ ڪريو.

ھن پاليسيءَ جو استعمال ڪنھن ھڪ جي پنھنجي فائدي جي لاءِ ٻن ڌرين جي وچ ۾ اختلاف پيدا ڪرڻ  يا پراڻي انگريزن جي ويڙھايو ۽ حڪومت ڪريو (ڊوائيڊ اينڊ رُول)  واري پاليسي ذريعي ڪيو ويندو آهي.